آیا تا به حال فکر کردهاید که چه مادهای در تولید کاغذ، شویندهها و حتی شیشه نقش کلیدی دارد؟ پاسخ این پرسش، سدیم سولفات است. این ترکیب شیمیایی بیبو و بیطعم که به صورت پودر سفید یافت میشود، در آب حل شده و در صنایع مختلف کاربردهای فراوانی دارد.
از تولید مواد شوینده گرفته تا فرآیندهای شیمیایی پیچیده، سدیم سولفات به عنوان یک عنصر حیاتی در بسیاری از محصولات روزمره ما حضور دارد. در ادامه، به بررسی دقیقتر این ماده و .کاربردهای گسترده آن می پردازیم
سولفات سدیم چیست؟
سولفات سدیم Sodium sulfate، مشابه سولفات آمونیوم، یکی از پرکاربردترین مواد شیمیایی موجود در بازار است. به عنوان یک ماده معدنی، در طبیعت یافت میشود و همچنین از طریق برخی فرآیندهای صنعتی به عنوان یک محصول جانبی تولید میگردد.
سدیم سولفات مادهای بسیار پایدار است که در دماهای معمولی با بیشتر عوامل اکسید کننده یا کاهنده واکنش نمیدهد
سدیم سولفات نمک سدیم سولفوریک اسید است. در صورتی که بیآب باشد، کریستالی سفید با فرمول Na₂SO₄ تشکیل میدهد که آن را تناردیت نیز مینامند
منشا طبیعی سولفات سدیم
این ماده معدنی به طور گستردهای در طبیعت یافت میشود و توسط تولیدکنندگان برجسته سولفات سدیم در کشورهایی مانند مکزیک، اسپانیا، چین، روسیه، ایالات متحده و کانادا تولید میشود
سولفات سدیم خشک به عنوان کانی تناردیت شناخته میشود که در هوای مرطوب به تدریج به میرابیلیت تبدیل میشود
همچنین، سولفات سدیم به صورت کانی گلوبریت که یک ماده معدنی سولفات سدیم کلسیم است، نیز وجود دارد. منابع طبیعی سولفات سدیم شامل آبهای معدنی، دریاچههای نمک و آب دریاها میباشد
ویژگی های فیزیکی و شیمیایی سولفات سدیم
ویژگی |
مقدار |
فرمول شیمیایی |
Na2SO4 |
جرم مولکولی |
142.04 گرم بر مول |
نقطه ذوب |
884 درجه سانتیگراد |
نقطه جوش |
1422 درجه سانتیگراد |
دمای جوش |
2.66 گرم بر سانتی متر مکعب |
چگالی |
40 گرم در 100 میلی لیتر آب در 20 درجه سانتیگراد |
حلالیت در آب |
حلال در الکل، گلیسرول و اتر |
حلالیت در سایر حلال ها |
حلال در الکل، گلیسرول و اتر |
رنگ |
سفید |
بو |
بدون بو |
pH |
7 |
رسانایی الکتریکی |
رسانا |
انحلال پذیری در هوا |
کمی انحلال پذیر |
واکنش پذیری |
نسبتاً غیر واکنش پذیر |
فرمول شیمیایی |
Na2SO4 |
جرم مولکولی |
142.04 گرم بر مول |
نقطه ذوب |
884 درجه سانتیگراد |
نقطه جوش |
1422 درجه سانتیگراد |
دمای جوش |
2.66 گرم بر سانتی متر مکعب |
چگالی |
40 گرم در 100 میلی لیتر آب در 20 درجه سانتیگراد |
حلالیت در آب |
حلال در الکل، گلیسرول و اتر |
حلالیت در سایر حلال ها |
حلال در الکل، گلیسرول و اتر |
رنگ |
سفید |
بو |
بدون بو |
pH |
7 |
رسانایی الکتریکی |
رسانا |
انحلال پذیری در هوا |
کمی انحلال پذیر |
واکنش پذیری |
نسبتاً غیر واکنش پذیر |
فرمول شیمیایی |
Na2SO4 |
جرم مولکولی |
142.04 گرم بر مول |
نقطه ذوب |
884 درجه سانتیگراد |
نقطه جوش |
1422 درجه سانتیگراد |
دمای جوش |
2.66 گرم بر سانتی متر مکعب |
چگالی |
40 گرم در 100 میلی لیتر آب در 20 درجه سانتیگراد |
حلالیت در آب |
حلال در الکل، گلیسرول و اتر |
حلالیت در سایر حلال ها |
حلال در الکل، گلیسرول و اتر |
رنگ |
سفید |
بو |
بدون بو |
pH |
7 |
رسانایی الکتریکی |
رسانا |
انحلال پذیری در هوا |
کمی انحلال پذیر |
شکل ظاهری |
پودر سفید رنگ |
گرید |
صنعتی و خوراکی |
ویژگی ها |
غیرسمی- بسیار پایدار از نظر شیمیایی |
انواع سولفات سدیم
هپتا هیدرات
این ترکیب شیمیایی با فرمول 7H2O بسیار کمیاب است و به صورت طبیعی یافت میشود
سولفات سدیم بی آب
این نوع سولفات که به نام تناردیت شناخته میشود، در طبیعت به در Na2SO4 ندرت دیده میشود. سولفات سدیم بی آب با فرمول صنایع مختلف کاربرد دارد
دکاهیدرات
دکاهیدرات که به عنوان نمک میرابیلیس یا گلوبر شناخته میشود، با فرمول شیمیایی (10H2O) در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد
روش های تولید سولفات سدیم
این ماده از منابع مختلفی مانند منابع طبیعی و یا به عنوان محصول جانبی تولید مواد شیمیایی دیگر مانند اسید کلریدریک، لیتیوم و کروم به دست میآید. روشهای متعددی برای تولید این ماده وجود دارد، اما فرآیند Mannheim به دلیل دسترسی آسان به مواد اولیه، بیشتر مورد استفاده قرار میگیرد که در ادامه توضیح داده میشود.
در این فرآیند، ابتدا نمک معمولی (سدیم کلرید) با مقدار معینی از اسید سولفوریک غلیظ مخلوط شده و سپس در یک کوره آهنی حرارت داده میشود. در نتیجه این عملیات، سدیم هیدروژن سولفات و گاز هیدروژن کلرید طبق معادله زیر تولید میشوند
NaCl + H2SO4→ NaHSO4+HCl
خمیر سدیم هیدروژن سولفات (NaHSO4) خارج شده و در یک کوره دیگر همراه با نمک معمولی تا دمای بالا (500-600 درجه سانتیگراد) حرارت داده میشود. در نتیجه این عملیات، سدیم هیدروژن سولفات به سولفات سدیم تبدیل میشود که به عنوان کیک نمکی شناخته میشود
NaHSO4 + NaCl→ NaSO4+HCl
کیک نمکی حاصل شده شکسته و ساییده میشود. گاز هیدروژن کلرید که از کوره خارج میشود، به یک برج جذب (برج پرشده) هدایت میگردد. در این برج، آب از بالا به صورت اسپری پاشیده میشود و گاز را در خود حل میکند که نتیجه آن تولید اسید کلریدریک است. در این فرآیند از جذب آدیاباتیک استفاده میشود تا اسید با غلظت بالا (حدود 31%) تولید شود
کاربردهای سولفات سدیم
1- صنعت شیشه سازی
سولفات سدیم نقش کلیدی در تولید شیشه دارد. این ماده از تشکیل حبابهای هوا در فرآیند دمیدن شیشه جلوگیری میکند، بنابراین در تولید پنجرههای خانه، شیشههای خودرو، ظروف نوشیدنی و هر محصول شیشهای دیگر استفاده میشود
2- مواد تمیزکننده
به دلیل قدرت پاککنندگی بالای سولفات سدیم، این ماده به عنوان یکی از اجزای اصلی در پودرهای لباسشویی و ظرفشویی به کار میرود. همچنین، برای تمیز کردن سطوح روغنی مانند کف گاراژها بسیار مؤثر است
3- صنعت کاغذ
سولفات سدیم در تولید کاغذ نقش مهمی ایفا میکند. از این ماده در ساخت کیسههای کاغذی، جعبههای مقوایی برای پیتزا، کارتنهای بستهبندی و بسیاری از محصولات کاغذی دیگر استفاده میشود
4- منسوجات
در فرآیند رنگرزی منسوجات، سولفات سدیم به توزیع یکنواخت رنگها کمک میکند و باعث افزایش مقاومت و استحکام پارچهها میشود.
5- داروسازی
یکی از کاربردهای سولفات سدیم در داروسازی، پاکسازی لوله گوارش قبل از عمل جراحی است. این ماده معمولاً در ترکیب با داروهای دیگر استفاده میشود.
6- صنعت غذایی
بیسولفات سدیم به عنوان یک افزودنی غذایی در خمیرمایه کیک، فرآوری گوشت و جلوگیری از قهوهای شدن محصولات تازه بریده شده به کار میرود
7- آزمایشگاه ها
در آزمایشگاهها، سولفات سدیم بیآب به عنوان یک عامل خشککننده بیاثر برای حذف ناخالصیهای آب از محلولهای آلی استفاده میشود. این ماده در مقایسه با سولفات منیزیم کارآمدتر است، اما عملکرد آن کندتر بوده و در دماهای زیر 30 درجه سانتیگراد مؤثر است
MSDS و روش های نگهداری سدیم سولفات
برای نگهداری سولفات سدیم، باید آن را در محیطی خشک و خنک و دور از تابش مستقیم خورشید قرار دهید. این ماده با وجود مقاومت در برابر رطوبت و هوا، نباید با مواد اکسید کننده و اسیدها تماس پیدا کند.
سولفات سدیم معمولاً در کیسههای پلاستیکی یا کاغذی بستهبندی میشود، اما میتوان آن را در بشکهها یا تانکهای فلزی نیز نگهداری کرد.
در زمان حمل و نقل، باید از بستهبندی محکم استفاده کنید تا از آسیب دیدن ماده جلوگیری شود. همچنین، باید از تماس سولفات سدیم با سایر مواد شیمیایی جلوگیری کرد.
10 تامین کننده معتبر سولفات سدیم در ایران
ردیف | نام تأمین کننده |
---|---|
1 | شرکت شیمیایی مشهد |
2 | شرکت کیمیا پارس شایانکار |
3 | شرکت کیمیا شیمی |
4 | شرکت پتروشیمی رازی |
5 | شرکت شیمیایی پارس |
6 | شرکت آریا شیمی |
7 | صنایع شیمیایی سلطانی |
8 | شرکت سولفاتیک |
9 | شرکت معدنی املاح ایران |
10 | شرکت صنایع شیمیایی ایران |
خرید و فروش سولفات سدیم
با توجه به اینکه سدیم سولفات توسط تولیدکنندگان مختلفی عرضه میشود، کیفیت آن میتواند بسته به برند متفاوت باشد؛ بنابراین، هنگام خرید این ماده شیمیایی، باید اطلاعات کافی در مورد آن داشته باشید تا بتوانید محصولی با کیفیت بالا انتخاب کنید.
همچنین، باید درصد خلوص مورد نیاز برای کاربرد خاص خود را بدانید، زیرا صنایع مختلف به درصد خلوصهای متفاوتی نیاز دارند. سدیم سولفات به صورت کیسههای ۲۵ و ۵۰ کیلوگرمی و پالتهای یک تنی عرضه میشود.
قیمت سولفات سدیم
قیمت سولفات سدیم تحت تأثیر عوامل مختلفی قرار دارد، از جمله منبع تولید (داخلی یا خارجی)، درجه خلوص و کارخانه تولیدکننده. برای دریافت اطلاعات دقیقتر و بهروزتر در مورد قیمت این ماده شیمیایی، لطفاً با کارشناسان ما تماس بگیرید.
برندهای معتبر سولفات سدیم
برندهای معتبر سدیم سولفات شامل موارد زیر هستند
- Merk (آلمان)
- Sigma-Aldrich (آمریکا)
- BASF (آلمان)
- Kn (کانادا)
این برندها به دلیل کیفیت بالا و استانداردهای دقیق، در بازار جهانی شناخته شدهاند
بازار جهانی سولفات سدیم
بازار جهانی سدیم سولفات بسیار گسترده و پویاست و به طور مداوم در حال رشد است. پیشبینی میشود این روند در سالهای آینده نیز ادامه یابد. صنایع مختلفی از جمله کاغذسازی، نساجی، تصفیه آب، کشاورزی و تولید مواد غذایی به سدیم سولفات نیاز دارند.
بر اساس گزارش شرکت تحقیقاتی Global Market Insights، ارزش بازار جهانی سدیم سولفات در سال ۲۰۲۲ حدود ۲۰ میلیارد دلار بوده است. انتظار میرود این بازار با نرخ رشد سالانه مرکب (CAGR) ۴.۵ درصد از سال ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۸ به ۲۸ میلیارد دلار برسد.
آمریکا، چین و هند بزرگترین مصرفکنندگان سدیم سولفات در جهان هستند و بیش از ۵۰ درصد از تقاضای جهانی را به خود اختصاص میدهند. در آینده، پیشبینی میشود که بازارهای در حال توسعه مانند هند، چین و برزیل به رشد سریع بازار سدیم سولفات ادامه دهند.
سخن آخر
در این مقاله، اطلاعات مهمی درباره سولفات سدیم و کاربردهای آن ارائه شد. این ماده شیمیایی از دو عنصر تشکیل شده و به صورت پودر سفید، بیبو و بیطعم است که در آب حل میشود. سولفات سدیم به عنوان یک ترکیب شیمیایی حیاتی در صنایع مختلف مورد استفاده قرار میگیرد و نقش مهمی در تولید محصولات گوناگون ایفا میکند. از اینکه این مطلب را مطالعه کردید، سپاسگزاریم.