لسیتین چیست؟ + معرفی ۶ نوع لسیتین و ۱۰ کاربرد این ماده

لسیتین (Lecithin) برای افرادی که در حوزه صنایع، داروسازی و آشپزی و شیرینی پزی فعالیت دارند، ماده‌ای نام آشنا است. این ماده کاربردهای گسترده‌ای داشته و از منابع طبیعی بدست می‌آید.

در این محتوا به منشأ، خواص، کاربردهای مختلف و مزایای بالقوه سلامتی آن خواهیم پرداخت. در ادامه با ما همراه باشید، تا بیشتر با این ماده پرکاربرد آشنا شوید.

لسیتین چیست؟

لسیتین یک ماده چربی طبیعی است که در بسیاری از بافت های گیاهی و جانوری یافت می شود. این ترکیب شیمیایی معمولاً از منابعی مانند سویا، زرده تخم مرغ و تخمه آفتابگردان به دست می آید. از فسفولیپیدهای مختلفی از جمله فسفاتیدیل کولین، فسفاتیدیل اتانول آمین و فسفاتیدیل لینوزیتول تشکیل شده است. این ماده در صنایع مختلفی از جمله مواد غذایی، دارویی و محصولات آرایشی و بهداشتی به عنوان امولسیفایر، تثبیت کننده و سورفکتانت استفاده می شود.

در صنایع غذایی، به ترکیب مواد، جلوگیری از جدا شدن و بهبود بافت کمک می‌کند. همچنین اعتقاد بر این است که مزایای بسیاری برای سلامتی، به ویژه در عملکرد مغز و سلامت کبد دارد.

لسیتین سویا چیست؟

لسیتین سویا یک امولسیفایر طبیعی است که معمولاً در تولید مواد غذایی و پخت و پز استفاده می‌شود. این نوع از دانه‌های سویا گرفته شده و مخلوطی از فسفولیپیدها، اسیدهای چرب و تری گلیسیرید است.

لسیتین سویا به تثبیت و ترکیب اجزای مختلف در غذا کمک کرده و از جدا شدن مواد جلوگیری می‌کند. اغلب در محصولات مختلفی مانند شکلات‌ها، محصولات پخته شده، مارگارین و سس‌ها یافت می‌شود.

علاوه بر این، به دلیل محتوای بالای کولین، یک ماده مغذی ضروری، می تواند به عنوان یک مکمل غذایی استفاده شود.

تاریخچه لسیتین

لسیتین سابقه طولانی دارد. این ماده اولین بار در سال ۱۸۴۶ توسط یک شیمیدان فرانسوی به نام تئودور گوبلی به دست آمد. نام آن  از کلمه یونانی lekithos به معنای زرده تخم مرغ گرفته شده است. گوبلی در ابتدا لسیتین را از زرده تخم مرغ استخراج می‌کرد. بعداً مشخص شد که این ترکیب در بافت های مختلف حیوانی و گیاهی نیز یافت می‌شود.

در این بین، لسیتین سویا محبوبیت قابل توجهی به دست آورده و امروزه به طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرد.

خواص شیمیایی و فیزیکی لسیتین

در اینجا برخی از خواص شیمیایی و فیزیکی لسیتین را آورده‌ایم:

خواص شیمیایی لسیتین

۱- ماهیت آمفی فیل:

به دلیل وجود گروه فسفاته و اسیدهای چرب، به ترتیب دارای دو ناحیه آب دوست و آب گریز است. این خاصیت، لسیتین را به یک امولسیفایر عالی تبدیل کرده و به تشکیل مخلوط‌های پایدار روغن و آب کمک می‌کند.

۲- ساختار فسفولیپید:

متعلق به طبقه فسفولیپیدها است. از این رو حاوی یک ستون گلیسرول با دو زنجیره اسید چرب، و یک گروه فسفات است. این بخش، جزء ضروری غشای سلولی است.

مشخصات فیزیکی لسیتین

۱-شکل ظاهری: این ماده بسته به شکل آن معمولاً مایعی چسبناک یا ماده مومی جامد است. رنگ آن قهوه‌ای مایل به زرد یا قهوه‌ای روشن دیده می‌شود. این ماده با فرمول مولکولی C24H80NO8P نمایش داده می‌شود.

۲-حلالیت: در حلال‌های غیرقطبی مانند کلروفرم، اتر و سایر حلال های آلی، محلول است. با این حال، به دلیل ماهیت آب گریز آن به ندرت در آب حل می‌شود.

۳-فعالیت سطحی: خواص فعال سطحی را نشان می‌دهد. به این معنی که باعث کاهش کشش سطحی در سطح مشترک بین هوا و آب یا روغن می‌شود. این خاصیت، آن را برای کاربردهای مختلف از جمله امولسیون‌های غذایی و فرمولاسیون های دارویی مفید می‌سازد.

توجه داشته باشید که خواص لسیتین بسته به منبع و خلوص آن می‌تواند متفاوت باشد.

انواع لسیتین

انواع مختلفی از لسیتین موجود هستند که عمدتاً بر اساس منبع و روش استخراج متفاوت هستند. در اینجا برخی از متداول ترین انواع آن آمده‌اند:

1. لسیتین سویا، به دست آمده از روغن سویا، پرکاربرد در مصارف غذایی و صنعتی
2. لسیتین آفتابگردان، جایگزینی برای لسیتین سویا (مناسب برای کسانی که به سویا آلرژی دارند یا به دنبال گزینه‌های غیر GMO هستند)
3. لسیتین تخم مرغ، پرکاربرد در پخت و پز و به عنوان یک امولسیفایر طبیعی
4. ترکیب لسیتین آفتابگردان و سویا
5. لسیتین دریایی، استخراج شده از ماهی یا منابع دریایی، برای کاربردهای خاص
6. لسیتین کانولا، بدست آمده از روغن کانولا، پرکاربرد به عنوان امولسیفایر در محصولات غذایی

از دیدگاه دیگر، این ماده از نظر وارداتی بودن به انواع لسیتین هندی، لسیتین آرژانتینی و لسیتین چینی هم دسته‌بندی می‌شود.

کاربردهای لسیتین

کاربردهای آن عبارتند از:

• امولسیفایر مواد غذایی جهت جلوگیری از جدا شدن مواد
• مواد تشکیل دهنده نانوایی، جهت بهبود بافت، حفظ رطوبت و ماندگاری در محصولات پخته
• مکمل غذایی، برای حمایت از سلامت مغز، عملکرد کبد و سطح کلسترول سالم
• استفاده در تولید لوازم آرایشی و مراقبت از پوست، برای مرطوب شدن و افزایش جذب مواد در محصولات مراقبت از پوست
• کاربرد در صنعت داروسازی، در فرمولاسیون و تحویل دارو به عنوان یک ماده کمکی
• در کاربردهای صنعتی، برای امولسیون سازی و پراکندگی
• کاربرد در خوراک دام، جهت جذب مواد مغذی، هضم و سلامت حیوانات در خوراک
• استفاده در اسپری پخت و پز ظروف نچسب
• کاربرد در در عکاسی، به عنوان عامل پوشش در تولید فیلمها و کاغذهای عکاسی
• کاربرد در تولید انواع کود

روش تولید لسیتین

تولید آن معمولاً شامل مراحل زیر است:

1.  استخراج از منابع مختلف از جمله سویا، تخمه آفتابگردان، تخم مرغ و سایر بافت های گیاهی و حیوانی
2. صمغ‌زدایی برای لسیتین سویا، شامل مخلوط کردن روغن سویا با آب و اسید جهت حذف ناخالصی‌ها
3. خالص‌سازی در مراحل تصفیه بیشتر برای حذف ناخالصی‌های باقی‌مانده، شامل فرآیندهایی مانند فیلتراسیون، سانتریفیوژ و رسوب
4. حلال زدایی (در برخی موارد)
5. خشک کردن و تولید در قالب پورد یا فرم قابل استفاده
6. استانداردسازی

ایمنی لسیتین و نکات مهم ذخیره و نگهداری از آن

لسیتین به طور کلی توسط سازمان غذا و داروی ایالات متحده (FDA) برای مصرف، ایمن در نظر گرفته می‌شود. همچنین به عنوان یک افزودنی غذایی به کار می‌رود. با این حال، ممکن است نسبت به حساسیت‌ها و آلرژی هر فرد متفاوت باشد. از این رو باید نوع ماده را متناسب با نیاز خود مصرف کنید. برای نگهداری آن، حتماً از تأمین بودن شرایط زیر مطمئن شوید:

• نگهداری در جای خشک و خنک و دور از نور مستقیم خورشید یا منابع گرما
• بسته بندی محکم جهت جلوگیری از ورود رطوبت
• توجه به تاریخ انقضا
• توجه به دستورالعمل های تولید کننده لسیتین

بسته بندی لسیتین

در بسته بندی نکات زیر باید رعایت شوند:

• استفاده از بسته‌بندی مات یا تیره رنگ و محافظ در برابر طوبت
• وجود اطلاعات لازم و دستورالعمل‌ها روی بسته بندی
• استفاده از مواد سازگار با محیط زیست

بسته‌بندی این ماده در بشکه‌های ۲۲۰ لیتری یا ۲۰۰ کیلوگرمی یا کیسه‌های ۵۰ یا ۶۰ کیلوگرمی (در حالت جامد) موجود است.

خرید و فروش لسیتین

لسیتین یک ماده پرکاربرد با فواید متعددی است که آن را به یک مکمل ضروری برای برنامه روزانه شما تبدیل می‌کند. توانایی آن در ارتقای سلامت مغز، بهبود عملکرد کبد و حمایت از سلامت قلب واقعاً خارق العاده است.

اگر به دنبال مواد شیمیایی صنعتی با بهترین کیفیت و قیمت مقرون به صرفه هستید، به وب سایت شیمیکو مراجعه کنید و درخواست خود را اعلام کنید.

تأمین کننده لسیتین هستید؟ آگهی خود را منتشر کنید

منابع:

https://www.verywellhealth.com/

https://www.medicalnewstoday.com

https://www.webmd.com