کود معدنی، راهکاری برای کشاورزی پایدار و سودزا

کود معدنی، راهکاری برای کشاورزی پایدار و سودزا

محصولات کشاورزی و گیاهان از جمله میوه، مرکبات، غلات، سبزیجات، صیفی جات و … (همچون جانوران که نیازمند تامین انرژی از طریق غذا هستند) به دریافت عناصر غذایی از طریق خاک وابسته اند. این عناصر غذایی در مناطق جغرافیایی مختلف با ترکیبات متفاوت و متنوع خاک ممکن است گاهی دچار کمبود باشند و اصلی ترین راهکاری که می توان برای جبران کمبود این عناصر به کار گرفت، استفاده از کودهای کشاورزی است.

از آنجایی که در بسیاری از مناطق کشور به دلیل قلیایی بودن خاک و فقر مواد غذایی، گیاهان قادر به تامین و جذب ریزمغذی ها و درشت مغذی های مورد نیاز نیستند، استفاده از کود در فصول مختلف کشت ضروری به نظر می رسد. در این میان ضعف عناصری همچون فسفر، ازت و پتاسیم بر روی رشد و ریشه زایی گیاهان و نیز آهن، روی، منگنز، بور، مولیبدن و … بر روی باردهی و افزایش محصولات تاثیر مستقیم و حیاتی خواهد داشت.

در ادامه قصد داریم مزایا و معایب کودهای کشاورزی به خصوص کودهای شیمیایی را بررسی و کودهای جایگزین یا مکمل از جمله کودهای معدنی را معرفی کنیم.

کود کشاورزی چیست؟

در یک بیان ساده به هر ماده ای که منجر به تقویت و حاصلخیزی خاک یا هر بستر کشت دیگری جهت رشد بهتر گیاهان و باردهی بیشتر آن ها شود، کود گفته می شود. با توجه به مواد تشکیل دهنده کود، می توان آن را در دسته کودهای شیمیایی، کودهای آلی (ارگانیک)، کودهای زیستی (بیولوژیک) و یا کودهای معدنی (مینرال کود) قرار داد. بر طبق یک دسته بندی دیگر می توان کودها را به کودهای جامد (پودری، گرانول، قرص و …) و کودهای مایع تفکیک کرد که هر کدام مزایای خاص خود را دارند و کارکردهای متنوعی نیز خواهند داشت. همچنین کودها را می توان با توجه به عناصر تشکیل دهنده آن ها به تک عنصری از جمله کودهای ازته، کودهای فسفاته، کودهای ریزمغذی یا کودهایی با ترکیب چند عنصر تفکیک کرد.

عمده ی گیاهان و درختان جهت رشد و باردهی به حداقل ۱۶ عنصر غذایی احتیاج دارند که از جمله مهم ترین آن ها می توان به کربن، هیدروژن، اکسیژن، نیتروژن، فسفر، گوگرد، پتاسیم، کلسیم و منیزیم اشاره کرد. در حالی که گیاهان کربن را از جو زمین دریافت می کنند و هیدروژن و اکسیژن را از آب می گیرند، در جذب سایر عناصر غذایی نیازمند خاک هستند و به همین دلیل این نیاز را باید از طریق کود برای گیاهان برآورده کرد.

این در حالی است که بر اساس قانون حداقل لیبیگ، رشد گیاه توسط ماده غذایی با کمترین درصد موجود در خاک تعیین می شود، به طور مثال اگر تمامی عناصر به مقدار کافی در خاک وجود داشته باشد و تنها یک ماده دچار کمبود به میزان ۵۰% باشد، رشد کلی گیاه به همین میزان دچار افت خواهد شد.

مزایا و معایب کود شیمیایی

کودهای شیمیایی که به عنوان یکی از محصولات صنعتی عصر جدید به شمار می روند و از زمان ورود به بازار تاکنون به عنوان یکی از محبوب ترین کودهای کشاورزی در تمام دنیا محسوب می شوند، در بسیاری از محصولات کشاورزی از جمله باغی و زراعی قابل استفاده هستند. از جمله مزایای آن ها می توان به بهای ارزان، ترکیبات و عناصر دقیق، استفاده آسان، بازدهی بالا و قابلیت استفاده در انواع سیستم های آبیاری و کشت های مختلف اشاره کرد. هرچند باید در نظر داشت استفاده بی رویه از کودهای شیمیایی می تواند نتایج منفی بسیاری به همراه داشته باشد.

کودهای شیمیایی از جمله کودهای فسفاته و یا کود سه بیست دارای فلزات سنگین هستند که منجر به آلودگی خاک و آب می شود همچنین می تواند غلطت محلول خاک را تا حد زیادی افزایش داده و باعث بر هم خوردن تعادل عناصر غذایی شود. مواد مضر داخل کود شیمیایی می تواند ساختار فیزیکی و شیمیایی خاک را در بلند مدت تحت تاثیر قرار دهد و با تغییر pH خاک رشد گیاه و عملکرد محصول را به شدت کاهش دهد. سفت شدن خاک، کاهش تخلخل، شوری بیش از حد و نیز شکنندگی خاک از دیگر تاثیرات منفی کودهای شیمیایی در بستر کشت است. همچنین وجود مواد شیمیایی باعث آلودگی آب های زیرزمینی و در بسیاری از موارد آلودگی محصولات برداشت شده از زمین کشاورزی یا باغات می شود که می تواند سلامت جامعه انسانی را به خطر بیندازد و انواع بیماری های ناشناخته را در نقاط مختلف جهان شیوع دهد، که در این رابطه لازم است تا آگاهی رسانی لازم از سمت سازمان های مربوطه از جمله وزارت جهاد کشاورزی و یا شرکت خدمات حمایتی کشاورزی صورت گیرد.

چه کودی جایگزین کود شیمیایی است؟

کودهای کامل و مفید بسیاری در سبد خرید کود کشاورزان وجود دارد که از جمله آن ها می توان به کود های آلی، کودهای دامی پوسیده، کودهای معدنی و پایه معدنی، کودهای سبز، میکرو ارگانیسم موثر و … اشاره کرد که نه تنها معایب کودهای شیمیایی را ندارند، بلکه می توانند به اصلاح ساختار خاک، افزایش قدرت نگهداری آب در خاک، تنظیم pH و کاهش میزان شوری خاک، زهکشی مناسب تر و تنفس بهتر خاک، روندگی بیشتر ریشه در اطراف درخت و افزایش بهره وری و حرکت به سمت کشاورزی پایدار کمک کنند.

ورمی کمپوست، هیومیک اسید، جلبک دریایی، کود مرغی، گوگرد معدنی، زئولیت و … از جمله کودهای غیرشیمیایی هستند که در فروشگاه های کود کشاورزی به چشم می خورند و در طول سالیان گذشته بسیار مورد توجه کشاورزان قرار گرفته و میزان استفاده از آن ها روز به روز در حال افزایش است. استفاده از این کودهای جایگزین و عدم به کارگیری مواد کودی که شامل عناصر شیمیایی و هورمونی هستند برای باغداران، گلخانه داران و کشاورزانی که به کشاورزی ارگانیک مشغول هستند امری بدیهی است که حاصل آن کیفیت بالای محصولات، سرزندگی گیاهان و باروری بیشتر خاک خواهد بود.

کودهای آلی شامل کود دامی (گاوی، گوسفندی، مرغی و …)، ضایعات گیاهان همچون خاک برگ، کمپوست و فاضلاب تصفیه شده علاوه بر هزینه نسبتا مناسبی که برای کشاورزان دارند کمک شایانی به تامین مواد مغذی خاک، ایجاد تخلخل لازم و بهبود تهویه خاک، بالا بردن خاصیت جذب آب و حفظ نسبت کربن به نیتروژن خاک خواهند کرد. از جمله دیگر کودهای مفید در زمینه خرید و فروش کود کشاورزی می توان به کودهای معدنی اشاره کرد که در ادامه به بررسی بیشتر آن ها خواهیم پرداخت.

معرفی کودهای معدنی در کشاورزی

کود معدنی از جمله کودهای طبیعی و غیر شیمیایی به شمار می رود که از کانی ها و سنگ های معدنی تهیه می شود و مواد شیمیایی در فرایند تولید آن ها به کار گرفته نمی شود. در واقع کود معدنی به صورت مستقیم از معادن استخراج و طی فرایندی به شکل ماده غذایی قابل جذب برای گیاهان تبدیل می شود. مواد مغذی موجود در کودهای معدنی خاصیت جذب بالایی در گیاهان دارد و به دلیل نداشتن مواد هورمونی، مواد شیمیایی یا اسیدهای مضر، بیشترین اثرگذاری را در رشد و باروری خواهد داشت.

عمده کودهای معدنی تولید شده در ایران و سایر کشورهای دنیا به دلیل ماهیت و ساختار خود باعث جلوگیری از شوری خاک و اصلاح pH می شود (موضوعی که در کودهای شیمیایی خلاف آن را شاهد هستیم)، به همین دلیل کنترل بیماری های قارچی و آفات از جمله نتایج استفاده از کود معدنی است. همچنین استفاده از کود معدنی باعث حاصلخیزی هرچه بیشتر خاک شده و از فرسایش آن تا حدود زیادی جلوگیری می کند.

در واقع استفاده از کود معدنی نه تنها به بهبود شرایط رشد و باردهی گیاهان می انجامد بلکه تاثیرات مثبتی بر بافت خاک و اصلاح ساختار آن در طول سال های متمادی خواهد داشت. با این وجود باید توجه داشت که استفاده بیش از حد از یک ماده معدنی و یا عدم توجه به توازن مواد غذایی مورد نیاز گیاه ممکن است باعث مسمومیت خاک و بر هم خوردن تعادل آن شود، لذا در این رابطه توصیه می شود از کودهای معدنی کامل و با کیفیت که توسط تولید کننده های معتبر به بازار عرضه می شوند استفاده گردد.

انواع کودهای معدنی و روش های استفاده

کودهای معدنی می تواند به دو دسته کودهای معدنی تک عنصره یا کودهای معدنی چند عنصره تقسیم بندی شود. به طور مثال کود معدنی فسفر از سنگ فسفات و ترکیبات آلی فسفات به دست می آید و یا کود معدنی گوگرد از ترکیبات گوگردی موجود در معادن استخراج می شود. اما کودهای معدنی چند عنصره که می تواند تا سیزده عنصر مورد نیاز گیاهان را در خود جای دهد و به عنوان کود کامل در انواع محصولات کشاورزی مورد استفاده قرار گیرد، در بسیاری از موارد می تواند راهکار بهینه تری به شمار رود و مصرف کودهای مختلف را به صورت جداگانه کاهش داده و به جای مصرف چندین کود، از یک پکیج کامل جهت برآورده سازی نیاز زمین کشاورزی استفاده شود که منجر به کاهش هزینه های کشاورزی و سهولت بیشتر خواهد شد.

کودهای معدنی به اشکال جامد و مایع قابل تولید هستند و در انواع شیوه های آبیاری از جمله دیم، غرقابی، قطره ای، بارانی تحت فشار و حتی در سیستم های مدرن هیدروپونیک، آیروپونیک و آیروفارم قابل استفاده هستند. ضمن اینکه بسیاری از کودهای معدنی محلول در آب بوده و به راحتی می توان آن ها را به شکل بذر مال قبل از انجام کشت، کودآبیاری یا شیر بشکه ای در سیستم غرقابی و یا حتی چالکود در پای درختان مورد استفاده قرار داد.

معرفی کود معدنی تکسا

کود معدنی تکسا که از آن با عنوان مینرال کود تکسا نیز نام برده می شود یکی از کامل ترین و با کیفیت ترین کودهای معدنی تولید شده در داخل کشور می باشد که به همت مهندسان ایرانی ساخته شده و در اختیار کشاورزان قرار گرفته است.

این کود که حاوی ذرات ریزمغذی و درشت مغذی مورد نیاز گیاهان از جمله ازت، فسفر، پتاسیم، آهن، مس، روی، منگنز، منیزیم، کلسیم، بور، مولیبدن و گوگرد می باشد قابل استفاده در انواع محصولات کشاورزی از جمله باغی و زراعی بوده و می توان آن را جایگزین بسیاری از کودهای شیمیایی در نظر گرفت.

خاصیت جذب بالای کود معدنی تکسا باعث می شود در ازای مصرف بسیار کم در هر هکتار زمین کشاورزی، عملکرد و اثربخشی بالایی از خود داشته باشد. به طور مثال می توان به جای مصرف ۳۰۰ تا ۴۰۰ کیلوگرم کود شیمیایی از ۵ تا ۱۰ کیلوگرم مینرال کود تکسا استفاده کرد که در نتیجه بر روی کاهش هزینه های سربار از جمله حمل، انبارداری، نیروی کارگری و … تاثیر چشمگیری خواهد داشت.

برای آشنایی بیشتر می‌توانید ویدئوی زیر را مشاهده کنید:

مزایای کود معدنی تکسا

با استفاده از کود معدنی تکسا مواد مغذی اساسی به خاک افزوده خواهد شد و در نتیجه مصرف کودهای شیمیایی به حداقل و یا حتی به صفر خواهد رسید که در نتیجه آن می توان محصولات سالم تر و ارگانیکی را تولید و به بازار مصرف عرضه کرد. همچنین استفاده از کود معدنی تکسا به اصلاح ساختار خاک کمک و از فرسایش آن جلوگیری می کند، به طوری که در بسیاری از زمین های کشاورزی که در طول چندین سال استفاده مستمر از کودهای شیمیایی، امکان کشت جدید از دست رفته است، تزریق کود معدنی تکسا در خاک از طریق آب آبیاری می تواند به احیای شرایط خاک و آماده سازی آن برای کشت مجدد منجر شود.

مینرال کود تکسا به ویژه در زمین هایی که درگیر شوری خاک هستند و یا به ناچار از آب شور تغذیه می کنند می تواند مفید واقع شود و از آثار سو آن بکاهد، این کود به دلیل تکنولوژی به کار رفته در تولید و فعال سازی عناصر تجمیع شده در خاک، امکان جذب عناصر غذایی را برای ریشه گیاهان بالا می برد و با تنظیم pH می تواند نتایج خوبی را در زمینه رشد، ریشه زایی و باردهی گیاهانی از جمله گندم، حبوبات، دانه های روغنی و … به دنبال داشته باشد.

همچنین کود تکسا می تواند نیاز به مصرف سموم کشاورزی را به میزان ۴۰ تا ۶۰ درصد کاهش دهد و ضمن کاهش هزینه های کشاورزی، محصولات سالم تری را به دست مصرف کنندگان نهایی برساند. کاهش دوره کشت (در بعضی موارد از ۲ تا ۴ هفته)، افزایش تعداد چین های برداشت در محصولات چند چین همچون یونجه، افزایش وزنی و حجمی برداشت محصولات تا ۵۰ درصد و در نهایت بالا رفتن درآمد کشاورز پس از کسر تمامی هزینه ها به میزان ۱.۵ تا ۲ برابر از جمله دستاوردهای استفاده از کود مینرال تکسا خواهد بود.

چرا باید از کود معدنی تکسا به جای کود شیمیایی استفاده کرد؟

کود معدنی تکسا به دلیل تکنولوژی تولید خاص و استفاده از مرغوب ترین مواد اولیه، از ویژگی های بسیاری برخوردار است که از جمله آن می توان به موارد زیر اشاره کرد:

فاقد هر گونه آلودگی، هورمون و عنصر شیمیایی مضر، قابل استفاده برای تمام محصولات کشاورزی باغی و زراعی، قابل استفاده در تمامی سیستم ها و روش های آبیاری، کاهش نیاز به سمپاشی با مقاوم سازی درختان و گیاهان، قابل استفاده در ۴ فصل و در تمام نقاط کشور با هر نوع آب و هوا، جذب بسیار سریع و آسان به دلیل ریز بودن ذرات تا حد ۳۰۰ میکرون، جلوگیری از هرگونه آسیب به خاک و احیای مجدد آن، مصرف بسیار کم به ازای هر درخت و یا به ازای هر هکتار، افزایش کیفیت، درشتی، یک دستی و مقبولیت صادراتی محصولات، افزایش محصول از نظر وزن از ۲۰ تا ۵۰ درصد، افزایش چشمگیر بو، رنگ، طعم و مزه طبیعی محصولات، حذف تدریجی نیترات و فلزات سنگین از مواد غذایی در صورت استفاده مستمر، کاهش هزینه های سربار کشاورزی تا ۳۵ درصد، افزودن بر استقامت گیاه در مقابل تنش های آب و هوایی، جلوگیری از ریزش گل و میوه به دلیل افزایش مقاومت گیاه و نیز افزایش ماندگاری محصول قبل از چیده شدن میوه، در زمان نگهداری میوه در سردخانه و همچنین در زمان عرضه به بازار مصرف به ویژه در میادین میوه و تره بار.

در مجموع با در نظر گرفتن این نکته که در بسیاری از مناطق زیر سطح کشت در ایران دچار کمبود مواد تغذیه ای گیاهان هستیم و همچنین مصرف بی رویه کودهای شیمیایی که در طول سالیان متمادی منجر به بروز آسیب های جدی در خاک و محصولات کشاورزی شده است، لزوم استفاده از کودهای غیرشیمیایی بیش از پیش احساس می شود و در همین رابطه خرید کود معدنی تکسا و استفاده مستمر آن می تواند بسیاری از مشکلات به وجود آمده را جبران کند، شرایط رشد کشاورزی پایدار را مهیا سازد و با تولید محصولات با کیفیت تر و بیشتر از نظر میزان برداشت، به ارتقای سلامت جامعه و رشد توان اقتصادی کشاورزان کمک نماید.